Εννέα πληγές που άνοιξε η κρίση...

Αβεβαιότητα και απολύσεις φέρνει η μείωση της κατανάλωσης από τα νοικοκυριά...
Στο μάτι του κυκλώνα οικοδομές, ΙΧ, τουρισμός, καταστήματα ρούχων, έπιπλα και βιβλία
Το... φάντασμα της οικονομικής κρίσης ή τουλάχιστον ο φόβος της επερχόμενης επέλασής της σαρώνει αρκετούς κλάδους της οικονομικής δραστηριότητας της χώρας. Μπορεί ακόμη να βρισκόμαστε -όπως πολλοί επισημαίνουν- μόνο στον προθάλαμο μιας μακροχρόνιας οικονομικής ύφεσης.
«Οι περισσότεροι συνάδελφοι είναι σε απόγνωση», σημειώνει η πρόεδρος του Συλλόγου Βιβλιοχαρτοπωλών Αθηνών - Προαστίων, Βίκυ Μανουσαρίδου
Η αβεβαιότητα, ωστόσο, για το...

τι μέλλει γενέσθαι στο άμεσο μέλλον, σε συνδυασμό με τη... διαχρονική δυστοκία των ελληνικών νοικοκυριών, φαίνεται πως έχει «φρενάρει» τους καταναλωτές.
Στους τομείς που άμεσα εξαρτώνται από την τραπεζική δανειοδότηση -οικοδομή, αυτοκίνητο-, η κάμψη είναι ξεκάθαρη. Το 2008 εκδόθηκαν 11.949 λιγότερες οικοδομικές άδειες από το 2007, γεγονός που μεταφράζεται σε πτώση 15,4%. Τον περασμένο Ιανουάριο, άλλωστε, οι μελέτες νέων οικοδομών έπεσαν κατά 25%. Τον ίδιο μήνα, οι πωλήσεις των αυτοκινήτων κατέγραφαν πτώση 39,7%, ενώ τον Φλεβάρη η καθοδική πορεία στον κλάδο συνεχίστηκε... (-38%).

Στην ίδια τροχιά φαίνεται πως κινούνται και άλλοι κλάδοι, όπως τα βιβλία, τα ρούχα, τα παπούτσια, τα έπιπλα. Ενδεικτικό είναι πως ο δείκτης κύκλου εργασιών στο λιανικό εμπόριο μειώθηκε -σύμφωνα με τη Στατιστική Υπηρεσία- τον Δεκέμβρη κατά 4%, σε σύγκριση με τον ίδιο μήνα του 2007, ενώ τον προπερασμένο Δεκέμβρη είχε εμφανίσει αύξηση 3,2% έναντι του 2006.

Οι πολυαναμενόμενες εκπτώσεις αναζωογόνησαν την αγορά, αλλά οι μέχρι στιγμής εκτιμήσεις αναφέρουν πως η φετινή κίνηση υπολείπεται της περσινής κατά 10% - 20%. Οι εστιάτορες κάνουν λόγο για μείωση 30% - 35% στον τζίρο του κλάδου από τον Οκτώβριο και μιλούν για «άδεια τραπέζια».

Ανησυχία
Οι ξενοδόχοι της Αθήνας δηλώνουν «από προβληματισμένοι έως ανήσυχοι», ενώ μιλούν για πτώση περίπου 30%, από τις αρχές του Δεκέμβρη, όταν τα εξεγερτικά γεγονότα κατέκλυζαν το κέντρο της πρωτεύουσας.

Στη Θεσσαλονίκη, η μείωση για το πρώτο δίμηνο του 2009 εκτιμάται στο 10-15%. Οι χειμερινοί προορισμοί κρατούν ακόμη «ψηλά το κεφάλι». Για το καλοκαίρι οι προκρατήσεις από το εξωτερικό κυμαίνονται από 10% έως 30% κάτω σε σχέση με πέρυσι.

Οι εργαζόμενοι, ωστόσο, καταγγέλλουν πως η επερχόμενη κρίση ανάγεται σε «έντονη κινδυνολογία» ώστε οι εργοδότες να προβούν σε απολύσεις, άδειες άνευ αποδοχών και να προωθήσουν με ευκολία νέες, ελαστικότερες μορφές απασχόλησης. Γι' αυτό ζητούν από την κυβέρνηση να συνδέσει τα μέτρα στήριξης των τουριστικών επιχειρήσεων με τη διασφάλιση των θέσεων εργασίας.

ΟΠΙΣΘΕΝ 38% ΣΤΙΣ ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΙΧ
Κατακόρυφη πτώση σημειώνουν οι πωλήσεις των αυτοκινήτων τους τελευταίους μήνες, με τον Ιανουάριο να καταγράφει βουτιά 39,7%, σε σύγκριση με τον αντίστοιχο μήνα πέρυσι, και τον Φεβρουάριο 38%. Τον Δεκέμβριο του 2008 η πτώση κυμάνθηκε στο 23,7%, ενώ τον Νοέμβρη άγγιξε το 33%.

«Εκτιμούμε πως φέτος θα πουληθούν 180.000-200.000 αυτοκίνητα, ενώ την τελευταία 10ετία πωλούνται συνήθως 270.000-300.000 τον χρόνο. Αυτό σημαίνει 30% πτώση», σημειώνει ο πρόεδρος του Συνδέσμου Εμπόρων Εισαγωγέων Αυτοκινήτων Ελλάδας, Απόστολος Πετιμεζάς.

Ο Αναστάσιος Ευαγγέλου επιχειρηματίας στην Αγία Παρασκευή, έχει ήδη απολύσει τους δύο από τους τρεις υπαλλήλους που απασχολούσε. «Ο τζίρος έχει πέσει από 30% το φθινόπωρο μέχρι 50% τον Ιανουάριο», μας λέει.

ΒΙΒΛΙΟ
Αργοσβήνουν τα βιβλιοχαρτοπωλεία

«Αν από τις αρχές φθινοπώρου υπήρχε μια κάμψη, από τον Ιανουάριο και μετά είναι πολύ αισθητή», υπογραμμίζει ο γενικός γραμματέας της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εκδοτών - Βιβλιοπωλών, Γιώργος Στεφάνου.

«Τα πρώτα δείγματα φάνηκαν στις αρχές του 2008, αλλά από τα τέλη της περσινής χρονιάς η πτώση είναι εμφανής», σημειώνει ο πρόεδρος του Συνδέσμου Εκδοτών Βιβλίου, Γιώργος Ψίχαλος, εκτιμώντας την κάμψη στον τζίρο του κλάδου, στο 10%.

«Οι εκδότες αναβάλλουν, καθυστερούν ή περιορίζουν τις εκδόσεις τους», προσθέτει ο πρόεδρος των εκδοτών στην Αθήνα, Λουκάς Ρινόπουλος. Σύμφωνα με τον δείκτη βιομηχανικής παραγωγής της Στατιστικής Υπηρεσίας, οι εκτυπώσεις - εκδόσεις μειώθηκαν 4% τον περασμένο Δεκέμβριο, σε σύγκριση με τον ίδιο μήνα του 2007. Το παζάρι της πλατείας Κλαυθμώνος φιλοξένησε φέτος 500.000 βιβλία, 160 εκδοτών. «Είναι η πρώτη φορά που παρουσιάζονται τόσα πολλά, ενώ σημειώθηκε ρεκόρ εισπράξεων», διευκρινίζει ο κ. Ψίχαλος.

Την ίδια στιγμή, τα βιβλιοχαρτοπωλεία... αργοπεθαίνουν. «Κλείνουν περίπου 30 ανά δίμηνο πανελλαδικά το τελευταίο 7μηνο», τονίζει η πρόεδρος του Συλλόγου Βιβλιοχαρτοπωλών Αθηνών - Προαστίων, Βίκυ Μανουσαρίδου. «Τον Νοέμβριο είχαμε πτώση μέχρι και 35%, ενώ και ο Δεκέμβρης ήταν κακός. Οι περισσότεροι συνάδελφοι είναι σε απόγνωση».

ΣΙΝΕΜΑ - ΘΕΑΤΡΟ
Κόβονται 10% πιο λίγα εισιτήρια

Με ελαφρά πτώση -10%- κυλάει η φετινή κινηματογραφική σεζόν (από 09/2008) στην Ελλάδα, αν και το τελευταίο δίμηνο (Γενάρης, Φλεβάρης) οι πωλήσεις των εισιτηρίων εμφανίζουν αύξηση σε σχέση με τις αρχές του 2008. Οι άνθρωποι του χώρου λένε πως αυτή η αύξηση μπορεί να οφείλεται στην οικονομική κρίση -ο κόσμος προτιμά μια πιο φθηνή διασκέδαση-, ή στο ότι φέτος συγκεντρώθηκαν όλες οι οσκαρικές ταινίες σε ένα δίμηνο. Να σημειωθεί πως στην Αθήνα τρεις «μονές» αίθουσες δεν άνοιξαν φέτος, ενώ οι πολυκινηματογράφοι έχουν το 65% της αγοράς.

Ταυτόχρονα, οι υπεύθυνοι για την προβολή αρκετών θεατρικών σκηνών της Αθήνας λένε πως δεν έχουν αισθανθεί τους τριγμούς της κρίσης, καθώς δεν καταγράφουν πτώση στις κρατήσεις. Παρ όλα αυτά διαπιστώνουν πως ο κόσμος είναι «πιο συγκρατημένος στις επιλογές του», «ενδιαφέρεται αρκετά για τις τιμές και τις ημέρες με τις προσφορές», ενώ καταγράφεται και αυξημένο ενδιαφέρον για τα εκπτωτικά κουπόνια που δίνονται από περιοδικά και έντυπα του χώρου.

ΕΣΤΙΑΤΟΡΙΑ - ΤΑΒΕΡΝΕΣ
Αδεια τραπέζια και απαισιοδοξία

«Είναι η χειρότερη εποχή που έχουμε περάσει». Ο Κώστας Τουρλάκης είναι 33 χρόνων και διατηρεί στην Αγία Παρασκευή ταβέρνα, που ανήκει στην οικογένειά του εδώ και 47 χρόνια. Ο ίδιος υπολογίζει την πτώση της πελατείας τους τελευταίους μήνες στο 30%, σε σύγκριση με πέρυσι: «Τα τελευταία χρόνια υπάρχει ύφεση και στενότητα, αλλά από τον φετινό χειμώνα η... βουτιά είναι απότομη».

Για δυσμενές κλίμα και «δύσκολες για τον κλάδο μέρες» κάνει λόγο ο γενικός γραμματέας της Πανελλήνιας Ομοσπονδίας Εστιατόρων και συναφών επαγγελμάτων, Γιώργος Καββαθάς. «Από τον Οκτώβριο και μετά παρατηρείται μια πτώση του τζίρου στον κλάδο που αγγίζει το 30% - 35%.

Το φαινόμενο των άδειων τραπεζιών είναι ξεκάθαρο τις καθημερινές. Για πρώτη φορά ο κλάδος αντιμετωπίζει τέτοιο πρόβλημα. Το καλοκαίρι που μας πέρασε στη Ρόδο δεν άνοιξαν οι 70 από τις 720 επιχειρήσεις, ενώ φέτος υπολογίζεται πως δεν θα ανοίξουν άλλα 70-80 εστιατόρια. Ηδη ακούγεται πως γίνονται μειώσεις προσωπικού», τονίζει ο ίδιος.

ΟΙΚΟΔΟΜΗ
Βουτιά στις νέες άδειες, δυσεύρετο το μεροκάματο

«Εχω να βρω δουλειά από τα Χριστούγεννα. Είμαι οικοδόμος 20 χρόνια και είχα 10 άτομα συνεργείο. Ποτέ δεν είχα κάτσει ούτε μέρα»... Ο Γιάννης Ρουκλιώτης από το Μενίδι, παντρεμένος με δύο παιδιά, αντιμετωπίζει το ίδιο πρόβλημα με χιλιάδες άλλους που ζουν από την οικοδομή.

Τα στοιχεία επιβεβαιώνουν τα δυσμενέστερα σενάρια: σύμφωνα με τη Στατιστική Υπηρεσία, το 2008 οι οικοδομικές άδειες μειώθηκαν 15,4%, σε σύγκριση με το 2007. Ειδικότερα τον Νοέμβριο, η βουτιά έφτασε στο 21,2% και τον Δεκέμβριο στο 4,8%.

Χαρακτηριστικό είναι πως μόνο στην Αττική, το 2008, η ιδιωτική οικοδομική δραστηριότητα μειώθηκε κατά 24,1% σε σχέση με το 2007. Αλλα και το ΤΕΕ τονίζει πως τον περασμένο Ιανουάριο οι μελέτες νέων οικοδομών μειώθηκαν κατά 25%, σε σύγκριση με τον Ιανουάριο του 2008, ενώ οι επιβλέψεις, η ροή δηλαδή των εργασιών στις οικοδομές, κατά 39%.

Ο πρόεδρος της Ομοσπονδίας Οικοδόμων, Γ. Πάσουλας, κάνει λόγο για «τη χαριστική βολή, η οποία εκτόξευσε μια κρίση που σιγόβραζε». Ο ίδιος εκτιμά πως η ανεργία στον κλάδο «ξεπερνά πια το 35%. Υπάρχουν οικοδόμοι που δεν βρίσκουν μεροκάματο εδώ και μήνες, ενώ τα ημερομίσθια πέφτουν. Χιλιάδες δουλεύουν ανασφάλιστοι και άλλοι τόσοι μετανάστες εργάζονται στην επαρχία με ασφάλεια ΟΓΑ...

Εκατοντάδες οικοδομές σε όλη την Ελλάδα έχουν σταματήσει, ενώ εκατοντάδες άδειες έχουν παγώσει. Υπάρχουν 500.000 απούλητα διαμερίσματα σε όλη την Ελλάδα, ενώ πολλοί πηγαίνουν σε χώρες όπως η Ρουμανία, η Βουλγαρία, η Γιουγκοσλαβία, για να δουλέψουν σε έργα ελληνικών εταιρειών».

ΞΕΝΟΔΟΧΕΙΑ
Μεγάλος εφιάλτης οι προκρατήσεις

Για πτώση της κίνησης στα αστικά κέντρα και μειωμένες προκρατήσεις στους καλοκαιρινούς προορισμούς μιλούν οι ξενοδόχοι. «Τόσο δύσκολο χειμώνα, χωρίς ελπίδα για μια καλή άνοιξη, δεν έχουμε ξαναπεράσει», σημειώνει ο Αλέξανδρος Βασιλικός, ιδιοκτήτης τριών ξενοδοχείων στην Αθήνα.

«Τα γεγονότα του Δεκέμβρη επιτάχυναν την έλευση της κρίσης», προσθέτει ο πρόεδρος της Ενωσης Ξενοδόχων Αθήνας, Γιώργος Τσακίρης, κάνοντας λόγο για πτώση 30% από τις αρχές Δεκέμβρη μέχρι, τουλάχιστον, τα τέλη Ιανουαρίου.

Ο πρόεδρος των εργαζομένων στον τουρισμό και επισιτισμό, Λεωνίδας Καραθανάσης, εκτιμά πως 700 άνθρωποι έχουν χάσει από τον Οκτώβρη μέχρι τον Φλεβάρη τη δουλειά τους, κυρίως στον κλάδο των ξενοδοχείων, ενώ «δίνονται άδειες άνευ αποδοχών, μειώνονται ώρες και ημέρες της εβδομαδιαίας εργασίας, καθυστερούνται δεδουλευμένα, με αφορμή την κινδυνολογία της κρίσης».

Η Πανελλήνια Ομοσπονδία Ξενοδόχων κάνει λόγο για 20% - 30% πτώση των προκρατήσεων της θερινής περιόδου από τις αγορές της Αγγλίας και της Γερμανίας και 10% - 30% από Ιταλούς, Γάλλους, Σκανδιναβούς κ.ά., αν και εκτιμά πως θα βελτιωθούν τα ποσοστά. «Ο μεγαλύτερος φόβος μας είναι αν θα αντέξουν οι tour operators στην κρίση και αν θα μπορούν να πληρώσουν για τον τουρισμό που θα έλθει τελικά στην Ελλάδα», λέει ο γενικός γραμματέας της ΠΟΞ, Σπύρος Γαλιατσάτος.

ΕΠΙΠΛΑ
Στροφή στα φθηνά προϊόντα

Από την κρίση δεν ξεφεύγει το έπιπλο. Στελέχη του χώρου εκτιμούν την πτώση του τζίρου από το καλοκαίρι του 2008 στο 15%. Τα στοιχεία της Στατιστικής Υπηρεσίας δείχνουν πτώση του κύκλου εργασιών στα καταστήματα επίπλων - ηλεκτρικών ειδών και οικιακού εξοπλισμού κατά 8,6% τον περασμένο Δεκέμβριο σε σχέση με τον Δεκέμβριο του 2007. «Για πρώτη φορά υπάρχει σε τέτοιο εύρος πτώση», μας λέει ο κ. Κώστας Ξερικός, που διατηρεί έκθεση επίπλων στον Γέρακα. Ο ίδιος εκτιμά πως οι πωλήσεις του έχουν πέσει κατά 30% - 40% από το φθινόπωρο του 2008. «Ο κόσμος επιλέγει τα πιο φθηνά προϊόντα».

ΡΟΥΧΑ - ΠΑΠΟΥΤΣΙΑ
Μειωμένη 20% η κίνηση στα μαγαζιά

«Είναι ξεκάθαρο πως ο εμπορικός κόσμος έχει νιώσει την κρίση», υπογραμμίζει ο αντιπρόεδρος του Εμπορικού Συλλόγου Αθηνών, Ανδρέας Τριανταφυλλίδης. Ο ίδιος εκτιμά πως η κίνηση που έχουν φέρει οι εκπτώσεις στα μαγαζιά είναι μειωμένη κατά 10% - 20%, σε σύγκριση με πέρυσι, ενώ και το φθινόπωρο ήταν πτωτικό.

Σύμφωνα με τη Στατιστική Υπηρεσία, τα καταστήματα ένδυσης - υπόδησης σημείωσαν πτώση του κύκλου εργασιών κατά 13% τον Δεκέμβριο του 2008, σε σύγκριση με τον ίδιο μήνα του 2007 (9,5% τον Νοέμβριο).

«Ο κόσμος αγοράζει αυστηρά τα αναγκαία. Από αρχές Οκτώβρη έχουμε μια πτώση της τάξης του 20%, ενώ οι γιορτές κύλησαν μέτρια. Τόσο κακή ψυχολογία δεν έχω ξαναδεί στον κόσμο 30 χρόνια που ασχολούμαι με το εμπόριο», σημειώνει ο Ηλίας Κορκοβίλης, που διατηρεί κατάστημα με ρούχα στην Αγία Παρασκευή. Για κακή ψυχολογία του κόσμου μιλά και ο Θόδωρος Μπαρμπάκος, που διατηρεί κατάστημα με παπούτσια.

ΤΑΞΙ
Χειρότερος μήνας ο Φεβρουάριος

Εγκράτεια του κόσμου στα έξοδα διαπιστώνουν και οι ταξιτζήδες που κάνουν λόγο για πτώση 15-20% σε σχέση με πέρσι. Την ίδια στιγμή το πουρμπουάρ έχει... κάνει φτερά. «Αυτοί οι μήνες είναι πάντα δύσκολοι, αλλά φέτος ο Φλεβάρης είναι χειρότερος από άλλες χρονιές», τονίζει ο κ. Νίκος Βλάχος (ταξιτζής), ενώ ο συνάδελφός του, Απόστολος Κόλλιας, λέει πως «έχουν μειωθεί πολύ και οι μικρές διαδρομές, πράγμα που δείχνει μια τάση του κόσμου να κόβει έξοδα».

Γιάννης Φώσκολος ΕΘΝΟΣ.