Μονή της Αχειροποίητου...

Από τα σημαντικότερα διατηρητέα κτίσματα στην κατεχόμενη Κύπρο ...
Με την ευκαιρία των εκδηλώσεων μνήμης για την 38η επέτειο της βάρβαρης τουρκικής εισβολής και παράνομης κατοχής του βόρειου τμήματος της Κύπρου, ας αφήσουμε τη σκέψη να ανατρέξει στις χιλιόχρονες σελίδες της Ιστορίας και ας ζήσουμε έστω για λίγο, την...
αίγλη της παλιάς εποχής.

Ξαποσταίνουμε στη Λάμπουσα. Την πόλη, με την λαμπράν πέτραν και το ζωηρό φως, που φώτιζε την νύχτα τους ναυτικούς και την ημέρα τους τεχνίτες, ώστε στα εργαστήρια να φιλοτεχνούνται με χάρη και κομψότητα οι αμύθητοι θησαυροί, που επάξια μαρτυρούν την ιστορία της και σφραγίζουν τον μύθο, ότι όντως, για πολλούς αιώνες ήταν το διαμάντι του Κυπριακού βορρά.

H Λάμπουσα, ήταν για 2000 χρόνια η πρωτεύουσα ενός των εννέα βασιλέων της Κύπρου και κατά τους Χριστιανικούς χρόνους, μία εκ των δεκατεσσάρων επισκοπών, μέχρι που κατελήφθη από τους Λατίνους.

ΛΑΠΗΘΟΣ Ή ΛΑΜΠΟΥΣΑ

Γράφει, λοιπόν, ο Μιχάλης Κοκκινίδης, στο βιβλίο του: «Καραβάς»:
«Αν τύχει και βρεθείς στην οροσειρά του Πενταδακτύλου ή στους λόφους που δεσπόζουν του Καραβά, κοίταξε το θέαμα που απλώνεται μπροστά σου και θα πιστέψεις πως σίγουρα ο Θεός σκόρπισε με απλοχεριά τα δώρα του στην ωραία τούτη περιοχή. Σήκωσε ψηλή κι απόκρημνη την οροσειρά στο Νότο κι έφερε από το βορρά τη θάλασσα, σαν νάθελε να κρύψει από τον άλλο κόσμο το μικρό τούτο παράδεισο. Κι οι άνθρωποι ρίχτηκαν στην δουλειά, έσπειραν τον κάμπο, φύτεψαν τις πλαγιές με λεμονιές και γέμισαν τους λόφους ψηλά με εληές και χαρουπιές. Ώσπου ήλθαν ξένοι με τα καράβια τους, λέγεται πως ήταν Σπαρτιάτες κι έκτισαν μια πόλη που την ονόμασαν Λάπηθο. Οι ντόπιοι έμαθαν τη γλώσσα τους, πήραν τη θρησκεία τους κι έγιναν ένα. Με το πέρασμα του χρόνου και τον ερχομό του Χριστιανισμού, η πόλη πήρε άλλη μορφή με το όνομα Λάμπουσα».

Η Λάπηθος ήταν μια παραθαλάσσια πόλη της Υστεροχάλκινης εποχής, η ίδρυση της οποίας αποδίδεται στον Πράξανδρο ηγεμόνα των Λακώνων. Από τα ευρήματα φαίνεται ότι υπήρξε κέντρο επεξεργασίας του χαλκού. Οι Κύπριοι μεταλλουργοί βρίσκονταν σε επαφή με τους γείτονες Φοίνικες, ανταλλάσσοντας μάλιστα και τεχνικές μεθόδους και στοιχεία διακόσμησης.

ΑΠΟ ΤΗΝ ΥΣΤΕΡΟΧΑΛΚΙΝΗ ΕΠΟΧΗ

Η παράδοση αναφέρει ότι στη Λάπηθο, εφευρέθηκε η τέχνη των πήλινων αγγείων από τον Κινάρα. Σημειώνεται ότι η αγγειοπλαστική ασκείτο μέχρι πριν την εισβολή.
Ευρήματα που έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη όπως πήλινα είδωλα, όστρακα, κεραμικά και άλλα, μαρτυρούν την πρόοδο της τέχνης στην περιοχή, ενώ περιηγητές όπως ο Drummond που επισκέφτηκε το νησί τον 17ον αιώνα, αναφέρει στις περιγραφές του, ότι υπήρχαν δείγματα ναού για την λατρεία της θεάς Αφροδίτης, η μορφή της οποίας παρίσταται σε νομίσματα που βρέθηκαν στην πόλη.

Στα μέσα του 2ου μΧ. αιώνα, η Λαπηθία ήταν μια από τις 4 επαρχίες της Κύπρου. Στους χρόνους της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και Πρωτο-βυζαντινής εποχής, η πόλη ήταν κέντρο ακμής με πολύ πληθυσμό. Κατά τη Βυζαντινή περίοδο, η πόλη ονομάστηκε Λάμπουσα, ενδεχομένως από τη λάμψη του πλούτου της και από το φως του φάρου.
Ο Ιεροκλής αναφέρει τη Λάπηθο μεταξύ των 15 πόλεων της Βυζαντινής Κύπρου, ενώ σαν πρώτος επίσκοπός της, σύμφωνα με την παράδοση θεωρείται ο Ευλάλιος.
Μεταξύ του 4ου και 7ου αιώνα μΧ, η Λάμπουσα, που αναρριχάται από το ακρογιάλι και βυθίζεται στην αγκαλιά του βουνού, κρατά τα σκήπτρα του Χριστιανισμού και λάμπει από ομορφιά και πλούτη.

ΦΗΜΗ ΚΑΙ ΠΛΟΥΤΟΣ ΣΤΗΝ ΠΟΛΙΤΕΙΑ ΤΟΥ ΦΩΤΟΣ

Δυστυχώς, η άνθιση τερματίζεται τον 7ο αιώνα με τις επιδρομές των Αράβων και την αναγκαστική εγκατάλειψη της πόλης, αφού υποχρεώθηκαν να παραδώσουν ό,τι πολύτιμο είχαν σε χρυσάφι και ασήμι. Οι κάτοικοι εγκαταστάθηκαν στα υψώματα για μεγαλύτερη ασφάλεια και έκτισαν την σημερινή Λάπηθο.

Κρυμμένοι θησαυροί από χρυσάφι και ασήμι, όπως περιδέραια, σκουλαρίκια, δίσκοι με διάφορες παραστάσεις και εκκλησιαστικά είδη που είδαν το φως στις αρχές του αιώνα, επιβεβαιώνουν τη φήμη του πλούτου, αποτελούν αντικείμενο μελέτης ντόπιων και ξένων αρχαιολόγων και προβάλλονται σε διεθνή αρχαιολογικά συνέδρια και σεμινάρια.
Επί Τουρκοκρατίας, η Λάπηθος και άλλα 15 χωριά, εισέφεραν «… αποδεκατώσεις από όλα τα γεννήματα και καθένας ένα γρόσι κατ΄ έτος..» Αυτή την εποχή, αναφέρεται για πρώτη φορά η ονομασία Καραβάς. Η Μονή της Αχειροποίητου, είναι το σημαντικότερο διατηρητέο κτίσμα της περιοχής, αδιάψευστος μάρτυρας των περιόδων ακμής αλλά και των λεηλασιών.

Η ιστορία συμπορευόμενη με την παράδοση μας καλούν να ζήσουμε λίγο την περίοδο του 11ου προς τον 12ον αιώνα, όπου η εικόνα του Αγίου Μανδηλίου, άρχισε να γίνεται πασίγνωστη όταν μεταφέρθηκε στη Λάμπουσα από τους Σταυροφόρους επί εποχής του επισκόπου Ευλαλίου.

38 ΧΡΟΝΙΑ ΤΟΥΡΙΚΗΣ ΚΑΤΟΧΗΣ

Λέγεται ότι κατά την περίοδο της Ελληνικής επανάστασης του 1821, στη Μονή είχε έλθει για εφόδια ο Κωνσταντίνος Κανάρης, ενώ πολύ αργότερα στις αρχές του Επαναστατικού Αγώνα των Κυπρίων 1955-1959, κατά της αγγλικής αποικιοκρατίας, ο Γρηγόρης Αυξεντίου, την είχε χρησιμοποιήσει σαν καταφύγιο.
Στην περιοχή του Καραβά, υπάρχουν εννέα ερειπωμένοι ναΐσκοι. Στην ανατολική πλευρά σώζεται ο μεταβυζαντινός ναΐσκος του Αγίου Ανδρέα, στη δυτική του Αγίου Αντωνίου και στη Πάνω Γειτονιά οι ναΐσκοι των Αγίων Ανδρόνικου, Αγίας Μαρίνας, Αγίου Παντελεήμονα και της Αγίας Γαλατερούσης.
Ευτυχώς, οι θησαυροί και τα ιερά τους κειμήλια, ανεκτίμητης ιστορικής αξίας, βρίσκονται στην μεγαλόνησο, παρά την διαφυγή τους σε μουσεία του εξωτερικού και την κατά καιρούς αθέμιτη εμπόρευσή τους.

Δυστυχώς από το 1974 και μετά, η πόλη διηγείται βουβά την μακραίωνη ιστορία της, απλώνει τα χρυσοΰφαντα πέπλα της και αγκαλιάζει με στοργή όλη την περιοχή. Παρά δε τα 38 χρόνια παράνομης τουρκικής κατοχής, εξακολουθεί να εκπέμπει λάμψη απ’ το αόρατο φως και να εμπνέει ποιητές και ζωγράφους με τα κάλλη και την χιλιοετή ιστορία της...