"Έχει πάρα πολύ μεγάλη σημασία η Ελλάδα να ξαναμπεί στην αγορά, να τοποθετηθεί στη θέση που της αρμόζει από τις αγορές, οι οποίες...αντιλαμβάνονται πολλές φορές καλύτερα τα πράγματα απ' ό,τι διάφοροι τεχνοκράτες ή απ' ό,τι και οι πολιτικοί και θεσμικοί μας εταίροι. Είναι πάρα πολύ μεγάλο, αν θέλετε, ατού στα χέρια της Ελλάδας να έχει τη θετική ανταπόκριση της αγοράς". Ευ. Βενιζέλος
Ο επιβλέπων καθηγητής του διδακτορικού μου, ο Πολωνός Βλοντζίμιερζ Μπρους, που μαζί με τον Ούγγρο Γιάνος Κόρναϊ και τον Τσέχο Ότα Σικ αποτέλεσαν τους κορυφαίους στοχαστές για τη μεταρρύθμιση του σοβιετικού μοντέλου οικονομικού σχεδιασμού, είχε ένα ξερό κεντροευρωπαϊκό χιούμορ. Μας έλεγε ότι οι πολωνοεβραίοι είχαν ένα ρητό: όταν ψάχνεις τον πάτο, όταν φτάσεις στο κατώτερο κελάρι ή καταφύγιο και επιτέλους ηρεμείς ότι τα πράγματα δεν μπορούν πια να πάνε χειρότερα, τότε είναι που ακούς ένα τοκ-τοκ κάτω από το πάτωμα! Το ξαναθυμήθηκα ακούγοντας τους επαίνους για τις αγορές που έκανε ο πρόεδρος του ΠΑΣΟΚ, και αντιπρόεδρος της κυβέρνησης, μετά από μια "σύντομη αλλά περιεκτική συζήτηση" με την κ. Μέρκελ.
Έχω γράψει πολλές φορές για τη γραμμική οπισθοχώρηση της σοσιαλδημοκρατίας μετά τον δέκατο ένατο αιώνα. Από την επανάσταση πέρασε στον κοινωνικό μετασχηματισμό μέσω μεταρρυθμίσεων. Και μετέπειτα από την υποστήριξη της πλήρους απασχόλησης και του κοινωνικού κράτους πέρασε στην υποστήριξη των βασικών πυλώνων του νεοφιλελευθερισμού. Αλλά πάτο, από ό,τι φαίνεται, δεν πιάσαμε.
Ο κ. Βενιζέλος, με τις δηλώσεις του για την υπεροχή των αγορών, καταφέρνει με δύο μόνο προτάσεις να αναιρέσει και τα δύο συστατικά της σοσιαλδημοκρατίας - την κοινωνία και τη δημοκρατία. Υπάρχουν πιο κεντρώοι υποστηρικτές του νεοφιλελεύθερου προτάγματος που εμπνέονται από τον τεχνοκρατισμό και γι' αυτό υποστηρίζουν τις ανεξάρτητες κεντρικές τράπεζες, τις ανεξάρτητες ρυθμιστικές αρχές, ακόμα και τα Μνημόνια. Αλλά κατά τον κ. Βενιζέλο οι αγορές ξέρουν καλύτερα και από "διάφορους τεχνοκράτες". Με λίγα λόγια, και η κοινωνία, και η πολιτική, και η γνώση πρέπει να υποκλιθούν στη σοφία των αγορών.
Σηκώνω τα χέρια. Η μόνη θεωρητική υποστήριξη αυτής της θέσης που ξέρω εγώ προέρχεται από το πανεπιστήμιο του Σικάγου. Μια εκδοχή είναι από τον νομπελίστα Ευγένιο Φάμα, που πιστεύει στην υπόθεση της τέλειας αγοράς. Με λίγα λόγια, οι αγορές ενσωματώνουν όλη τη διαθέσιμη πληροφορία που υπάρχει και τα λάθη που κάνουν είναι μη προβλέψιμα. Με άλλα λόγια, δεν θα μπορούσε κάποιος πολιτικός ή τεχνοκράτης να κάνει καλύτερες προβλέψεις - νομπελίστας μεν, αλλά άνθρωπος που πιστεύει ότι οι χρηματαγορές δεν είχαν καμία ευθύνη για την κρίση του 2008!
Δεν ξέρω πόσοι πραγματικά πιστεύουν σε αυτή την ακραία θεώρηση των πραγμάτων, που δεν "μπάζει" μόνο στο θεωρητικό επίπεδο, αλλά πρωτίστως, σε αυτό της εμπειρικής επαλήθευσης. Νομίζω ότι οι πιο πολλοί την υιοθετούν γιατί βοηθά το γενικότερο εγχείρημα του νεοφιλελευθερισμού.
Τι μένει, λοιπόν, όταν ξεμπερδέψουμε με τις αρλούμπες περί "τέλειων αγορών"; Η ωμή ισχύς. Οι αγορές, οι ισχυροί και πλούσιοι δηλαδή, πρέπει να είναι οι απόλυτοι κριτές όχι μόνο των επιχειρήσεων, αλλά και των οικονομιών και των περιφερειών, των κοινωνικών μοντέλων, των πάντων. Δεν ξέρω αν με τις δηλώσεις του κ. Βενιζέλου φτάσαμε στον πάτο σε σχέση με την πορεία της σοσιαλδημοκρατίας. Έχω εμπιστοσύνη στη σοφία του παλιού μου δασκάλου. Και είμαι σίγουρος ότι ο Βενιζέλος "το έχει". Απλώς δεν έχω αρκετή φαντασία να σκεφτώ με ποια μορφή θα έρθει το επόμενο τοκ-τοκ από τα κάτω...
avgi.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου