24.2.18

«Το πάρτι του φαρμάκου τελείωσε»...

Αυτή η κυβέρνηση κλείνει τις εκρεμμότητες με το χθες, θέτει θεσμικές δικλείδες ασφαλείας στο χώρο της Υγείας και του Φαρμάκου που δεν θα επιτρέψουν την...
αναπαραγωγή φαινομένων Novartis στο μέλλον. Αυτή η κυβέρνηση αλλάζει σταδιακά και με δυσκολίες, αλλά με γνώση, ευαισθησία και εντιμότητα, το τοπίο στην Υγεία

 Ο Ανδρέας Ξανθός μιλά στην «Εφ.Συν.» για το σήμερα της Υγείας και του Φαρμάκου αλλά και για το χθες με τις «επιλεκτικές» και καθόλου ευκαταφρόνητες αυξήσεις τιμών σε φάρμακα της Novartis υψηλής κατανάλωσης, παρά τις περικοπές και την απαγόρευση αυξήσεων από τους δανειστές.

Χαρακτηρίζει πολιτικά εγκληματικό ότι την περίοδο της «έκρηξης» της φαρμακευτική δαπάνης, κανείς (κυβερνήσεις, υπουργοί, ασφαλιστικά ταμεία, Βουλή) δεν ασχολήθηκε, δεν αναρωτήθηκε, δεν διερεύνησε και αποσαφηνίζει ότι το αν ήταν αθώα αυτή η έλλειψη αντανακλαστικών, διορατικότητας και πολιτικής βούλησης, αν υπήρχε όντως «πολιτικό χρήμα» πίσω απ’ αυτήν την ιστορία, συναλλαγή με τη Novartis ή και άλλες εταιρείες οφείλει με σοβαρότητητα και με ευθύνη να ελέγξει η Βουλή μέσω της Προανακριτικής Επιτροπής

• Από το βήμα της Βουλής αναφέρατε ότι το αδιαμφισβήτητο πάρτι στην Υγεία, με εμβληματικό στοιχείο το σκάνδαλο Novartis, που συνέβαλε στη χρεοκοπία της χώρας, έχει συγκεκριμένο πολιτικό ονοματεπώνυμο: Ν.Δ.-ΠΑΣΟΚ. Ποιες πολιτικές ακολουθήθηκαν και με ποιον τρόπο οι ηγεσίες των υπουργείων είχαν ρόλο στη διαμόρφωση των τιμών; Ποιοι και πώς διαμόρφωναν τελικά τις τιμές των φαρμάκων;

Κατ’ αρχάς, τη δεκαετία 2000-2010, όταν δηλαδή αρμόδιο για την τιμολόγηση των φαρμάκων ήταν το υπουργείο Ανάπτυξης, είχαμε ένα πλήρως αδιαφανές σύστημα. Ακόμα όμως και την πρώτη μνημονιακή περίοδο, παρότι η αρμοδιότητα έχει πάει στο υπουργείο Υγείας, δεν βγάζει ο Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων τα δελτία τιμών, αλλά οι πρόεδροι-αντιπρόεδροι του ΕΟΦ, οι υπουργοί και οι σύμβουλοί τους.

Αυτό αλλάζει το 2013, οπότε συγκροτείται στον ΕΟΦ ειδική υπηρεσία τιμολόγησης. Παράλληλα όμως, υπήρχε και η Επιτροπή Τιμών στο υπουργείο Υγείας, η οποία, αφού ολοκληρωνόταν η διαβούλευση με τις εταιρείες για το Δελτίο Τιμών στον ΕΟΦ, ερχόταν να συζητήσει εκ νέου τις προτεινόμενες τιμές δίνοντας θεσμικά τη δυνατότητα στους υπουργούς να παρεμβαίνουν στην τελική φάση της τιμολόγησης. Αυτή, λοιπόν, την Επιτροπή Τιμών εμείς την καταργήσαμε.

Κρίναμε ότι η διαδικασία που γίνεται με ευθύνη του ΕΟΦ είναι αξιόπιστη, πρέπει εκεί να ολοκληρώνεται, εκεί θα εξετάζονται οι ενστάσεις και οι «αιτήσεις θεραπείας» και στον υπουργό θα έρχεται, χωρίς άλλη διαμεσολάβηση, η τελική εισήγηση για το Δελτίο Τιμών. Τυπικά ο υπουργός απλώς υπέγραφε, στην πραγματικότητα είχε το περιθώριο «επιλεκτικών» παρεμβάσεων και άρα συναλλαγής.

Στα 5 δελτία τιμών που έχουμε βγάλει, εγκαινιάσαμε μια διαδικασία διαφανέστατη, με δημόσια ανάρτηση του Δ.Τ., με ανοιχτή διαβούλευση με τις φαρμακευτικές εταιρείες και με διορθωτικές κινήσεις όταν είναι απαραίτητο. Γι’ αυτό και τα τρία χρόνια που είμαστε στην κυβέρνηση, καμία εταιρεία, κανένας εμπλεκόμενος δεν έχει πει ή υπονοήσει ότι υπήρξε «σκιά» στη διαδικασία διαμόρφωσης του Δελτίου Τιμών. Ο ΕΟΦ, με το επιστημονικό δυναμικό του, με την επάρκεια και την εντιμότητα που διακρίνει τη διοίκησή του, διασφαλίζει τη νομιμότητα, τη δίκαιη μεταχείριση και τις «καθαρές συμφωνίες».

• Ν.Δ. και ΠΑΣΟΚ παρέθεσαν σειρά μέτρων που έλαβαν επί των ημερών τους για την οχύρωση του συστήματος, για τη δίωξη της διαφθοράς. Κατάφεραν -λένε- τη μείωση της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης, εφάρμοσαν την ηλεκτρονική συνταγογράφηση, το clawback και το rebate, μέτρα στα οποία σας έβρισκαν απέναντι. Συνέβαλαν τα μέτρα αυτά στη ρύθμιση του αδιαφανούς τοπίου στον χώρο της Υγείας; Τελικά ήταν όλα καλώς καμωμένα;

Πράγματι μειώθηκε η δημόσια φαρμακευτική δαπάνη, αλλά αυτή είναι η μισή αλήθεια. Στην πραγματικότητα αυτό που μειώθηκε είναι το ποσό που κατέβαλλε το Δημόσιο (κράτος και ΕΟΠΥΥ) για φάρμακα. Οι προηγούμενες κυβερνήσεις δεν πήραν μέτρα για να ελέγξουν τη συνολική δαπάνη, αλλά επειδή οι δανειστές επέβαλαν έναν «κλειστό» προϋπολογισμό του οποίου τα όρια συνεχώς μειώνονταν, προχώρησαν σε οριζόντιες περικοπές.

Ετσι δημιουργήθηκαν πολλαπλές στρεβλώσεις, όπως μεγάλες ελλείψεις είτε σε καινοτόμα φάρμακα (ογκολογικά) είτε σε φτηνά και αποτελεσματικά φάρμακα, με αποτέλεσμα την υποκατάστασή τους με ακριβότερα πρωτότυπα (συνήθως συνδυασμούς παλαιότερων δραστικών ουσιών), χωρίς πάντα επιπλέον θεραπευτικό όφελος. Ταυτόχρονα, το μεγαλύτερο μέρος της μειωθείσης δαπάνης μετακυλίστηκε στους πολίτες (επιβάρυνση που υπερβαίνει μεσοσταθμικά το 30% του κόστους των φαρμάκων) και ένα μικρότερο στις φαρμακευτικές μέσω των rebates-clawback.

Το σημαντικότερο, όμως, είναι ότι εκατομμύρια ανασφάλιστοι έμειναν χωρίς φάρμακα. Υπήρξε «υγειονομική φτώχεια» στη χώρα και στέρηση βασικών υπηρεσιών ιατροφαρμακευτικής περίθαλψης. Τους ανθρώπους αυτούς εμείς τους καλύψαμε πλήρως με τον νόμο 4368/2016 και είμαστε περήφανοι γι’ αυτό. Με άλλα λόγια, η μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης για την οποία «θριαμβολογεί» η αντιπολίτευση ήταν μέρος ενός σχεδίου διάλυσης της δημόσιας περίθαλψης και «παθητικής» ιδιωτικοποίησης της υγείας.

Αυτή είναι η ουσία. Αυτός είναι και ο λόγος που δεν ψηφίζαμε όταν ήμασταν στην αντιπολίτευση τα μέτρα οριζόντιων περικοπών των δαπανών υγείας και ειδικότερα του φαρμάκου. Και όχι φυσικά επειδή ήμασταν υπέρμαχοι των συμφερόντων των φαρμακευτικών, όπως με πολιτική χυδαιότητα διακήρυττε η σημερινή αντιπολίτευση.

• Ποιες ήταν οι βασικές παράμετροι των πολιτικών που εφάρμοσαν οι προκάτοχοί σας προμνημονιακά και μεταμνημονιακά και πού οδήγησαν; Σας κατηγόρησαν ότι όλα τα τερατώδη νούμερα που αναφέρατε αφορούν την προ του 2010 περίοδο. Είναι αλήθεια; Κι αν όχι, δώστε μας μερικούς αριθμούς που διαμορφώθηκαν μεσούσης της κρίσης.

Οι γενεσιουργοί αιτίες του σκανδάλου ήταν:

    1. Η τιμολόγηση των φαρμάκων χωρίς διαφάνεια.
    2. Η έγκριση αποζημίωσής τους χωρίς αξιολόγηση (ΗΤΑ).
    3. Η αποζημίωσή τους με βάση την τιμή αναφοράς χωρίς καμιά διαπραγμάτευση.
    4. Η συνταγογράφησή τους χωρίς κανόνες και πρωτόκολλα. 5. Η συναλλαγή των φαρμακευτικών εταιρειών με επιστημονικές ιατρικές εταιρείες, γιατρούς, εταιρείες διοργάνωσης συνεδρίων και μέσα ενημέρωσης (ιατρικά sites και περιοδικά, εφημερίδες, TV, ραδιοφωνικές εκπομπές κ.λπ.) χωρίς έλεγχο και δημοσιοποίηση οικονομικών στοιχείων.

Οι πτυχές αυτές αναδεικνύουν ένα δομικό πρόβλημα στη φαρμακευτική πολιτική, που οδήγησε σε φαινόμενα ακραίας διαφθοράς, όπως στην περίπτωση Novartis, η οποία ούτε αποτελεί εξαίρεση ούτε αφορά μόνο την Ελλάδα. Απλώς, σε μια χώρα με τεράστια θεσμικά ελλείμματα και ανυπαρξία μηχανισμών ελέγχου, η επιθετική πρακτική κάποιων εταιρειών βρήκε πρόσφορο έδαφος στους κατάλληλους ανθρώπους για να μετατραπεί σε πάρτι.

Και μετά το 2010 όμως, παρά τις περικοπές και την απαγόρευση αυξήσεων στις ανατιμολογήσεις, υπήρξαν «επιλεκτικές» και καθόλου ευκαταφρόνητες αυξήσεις τιμών σε φάρμακα της Novartis υψηλής κατανάλωσης, όπως αντιυπερτασικά, αντιδιαβητικά, φάρμακα για την άνοια, κ.ά., όπως επίσης υπήρξε «δυσμενής» μεταχείριση φαρμάκων ανταγωνιστικών προς τη Novartis (καθυστέρηση εισόδου στη θετική λίστα), τα οποία όχι μόνο ήταν θεραπευτικά ισοδύναμα αλλά και πολύ φτηνότερα.

Ηταν πολιτικά εγκληματικό ότι ειδικά τις δύο προηγούμενες δεκαετίες, την περίοδο της «έκρηξης» της φαρμακευτική δαπάνης, κανείς (κυβερνήσεις, υπουργοί, ασφαλιστικά ταμεία, Βουλή) δεν ασχολήθηκε, δεν αναρωτήθηκε, δεν διερεύνησε. Και το ερώτημα που προκύπτει είναι το εξής: Αυτή η έλλειψη αντανακλαστικών, η έλλειψη διορατικότητας και πολιτικής βούλησης, ήταν αθώα; Ή μήπως υπήρχε όντως «πολιτικό χρήμα» πίσω απ’ αυτήν την ιστορία; Μήπως υπήρχε συναλλαγή με τη Novartis ή και άλλες εταιρείες;

Αυτό οφείλουμε με σοβαρότητα και ευθύνη να ελέγξουμε μέσω της προανακριτικής επιτροπής, αλλιώς θα μπορεί να μας εγκαλέσει ο οποιοσδήποτε για συγκάλυψη. Εμείς δεν επιδιώκουμε ούτε τη συλλογική ενοχοποίηση (πολιτικών ή γιατρών) αλλά ούτε τη συλλογική αθώωση. Και φυσικά δεν επιχαίρουμε που φέρονται ως εμπλεκόμενοι πολιτικοί μας αντίπαλοι. Γιατί ο κίνδυνος της γενικευμένης ανυποληψίας του πολιτικού συστήματος και της δημοκρατίας είναι υπαρκτός.

• Πώς μαζεύεται όλο αυτό; Πώς θα οχυρώσετε το σύστημα σε επίπεδο τιμολόγησης και διαπραγμάτευσης τιμών; Ποια μέτρα έχετε ήδη λάβει;

Σε όλες τις παραμέτρους που συνέβαλαν στο πάρτι του φαρμάκου, έχουμε ήδη δρομολογήσει σημαντικές τομές: διαφάνεια στη διαδικασία ανατιμολόγησης μέσω του ΕΟΦ, τιμολόγηση κάθε 3 μήνες νέων φαρμάκων (πρωτοτύπων και γενοσήμων), κατάργηση της Επιτροπής Τιμών του υπουργείου, νομοθέτηση Επιτροπής Αξιολόγησης της φαρμακευτικής καινοτομίας (ΗΤΑ), αναβάθμιση της Επιτροπής Διαπραγμάτευσης για διασφάλιση προσιτών τιμών σε κάθε φάρμακο που εγκρίνεται η αποζημίωσή του.

Εμείς δεν έχουμε την άποψη ότι δεν πρέπει να μπαίνουν νέα φάρμακα στη χώρα και ότι αυτό είναι ενοχοποιητικό στοιχείο για τους υπουργούς ή για τις κυβερνήσεις. Εμείς πιστεύουμε ότι οι ασθενείς της χώρας μας, όπως κάθε Ευρωπαίος πολίτης, δικαιούται να έχει πρόσβαση στις σύγχρονες και αποτελεσματικές θεραπείες, με επιστημονική αξιολόγηση όμως και κυρίως με διαπραγμάτευση τιμής, κάτι το οποίο δεν υπήρχε ποτέ στη χώρα και το υλοποιούμε τώρα.

Επιπλέον, προχωράμε στην ενσωμάτωση περισσότερων «κλειδωμένων» θεραπευτικών πρωτοκόλλων στο σύστημα της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης, στην υποχρεωτική δημοσιοποίηση των δεδομένων από τη συνεργασία φαρμακευτικών με ιατρικές εταιρείες-γιατρούς στο πλαίσιο κλινικών μελετών ή συνεχιζόμενης ιατρικής εκπαίδευσης (η υποχρέωση αφορά όλα τα συνέδρια, αφού με απόφαση του ΕΟΦ καταργήθηκε η διάκριση σε Α και Β) και, τέλος, στη ριζική αναδιοργάνωση του τοπίου των ιατρικών συνεδρίων με την υπαγωγή τους στην αρμοδιότητα του ΚΕΣΥ και στην εποπτεία των ιατρικών εταιρειών «κορμού», χωρίς τη διαμεσολάβηση φαρμακευτικής-γιατρών.

Με την ολοκλήρωση αυτής της παρέμβασης, ο χώρος του φαρμάκου θα είναι πιο «οχυρωμένος» απέναντι στην επιρροή οικονομικών συμφερόντων και τη διαφθορά.

• Το πάρτι στην Υγεία βγήκε στην επιφάνεια. Ο πολίτης, σε βάρος του οποίου γινόταν το πάρτι όλα αυτά τα χρόνια, θα «εισπράξει» κάτι, θα μπορέσει να αισθανθεί ξανά ασφαλής;

Το ζητούμενο είναι να κλείσουμε τις εκκρεμότητες με το χθες και κυρίως να τεθούν θεσμικές δικλίδες ασφαλείας στον χώρο της Υγείας και του Φαρμάκου, που δεν θα επιτρέψουν την αναπαραγωγή τέτοιων φαινομένων στο μέλλον. Φυσικά οφείλει το Δημόσιο, στον βαθμό που αποδειχθεί και τεκμηριωθεί το ύψος της ζημίας, να ζητήσει οικονομική αποκατάσταση από τη Novartis.

Για να αισθανθεί ο πολίτης ασφαλής πρέπει να υπάρχει εγγυημένη πρόσβαση στα φάρμακα που έχει ανάγκη, όσο ακριβά κι αν είναι (κάτι που ήδη συμβαίνει), να είναι διασφαλισμένη η αξιοπρεπής φροντίδα του στο ΕΣΥ χωρίς «μέσον» και «φακελάκι» (κάτι που θέλει δουλειά ακόμα) και κυρίως να βλέπει ότι οι φορολογικές και ασφαλιστικές επιβαρύνσεις του πιάνουν τόπο, ενισχύουν τη δημόσια περίθαλψη και δεν διασπαθίζονται από την πολιτική εξουσία και τους ευνοουμένους της.

Στο τελευταίο, θεωρώ ότι τα «δείγματα γραφής» μας είναι πλέον αναγνωρίσιμα και αξιόπιστα. Αυτή η κυβέρνηση αλλάζει σταδιακά και με δυσκολίες, αλλά με γνώση, ευαισθησία και εντιμότητα, το τοπίο στην Υγεία...


 Ντάνι Βέργου, Αντα Ψαρρά, efsyn.gr

Δεν υπάρχουν σχόλια: