Συνέντευξη Γιάννη Παντελάκη στην LIFO...
Φαινόμενα όπως η κατευθυνόμενη ενημέρωση, η εσκεμμένη παραπληροφόρηση, οι ανυπόστατες φήμες, τα fake news, τα hoaxes, ο «κιτρινισμός» κ.λπ. είναι τόσο παλιά όσο οι ...
απαρχές της ενημέρωσης. Γιγαντώθηκαν όμως στις μέρες μας χάρη στις μονοπωλιακές πρακτικές και τη μαζική, άκριτη συχνά μετάδοση κι αναπαραγωγή πληροφορίας που ευνόησαν οι νέες τεχνολογίες, ιδίως σε χώρες όπου το γενικότερο θεσμικό πλαίσιο λειτουργίας των ΜΜΕ παραμένει προβληματικό και όπου τα επιχειρηματικά, πολιτικά και δημοσιογραφικά διαπλεκόμενα αποτελούν κανόνα σαν τη δική μας. Πού οφείλεται, άραγε, η τρομακτική απαξίωση του κλάδου, ειδικά στην Ελλάδα, και τι είδους «θεραπείες» μπορούν να υπάρξουν;
«Τις απαντήσεις που επιχειρώ τις συναντάμε στις άθλιες διαπομπεύσεις οροθετικών γυναικών, στον πατέρα που αυτοκτόνησε μετά από αβάσιμες κατηγορίες τηλεοπτικής εκπομπής ότι βίασε την κόρη του, στους 14 ανύποπτους πολίτες που κατηγορήθηκαν από εφημερίδα για τρομοκράτες, στις πρωτοσέλιδες φωτογραφίες πτωμάτων, στα δήθεν πολεμικά ρεπορτάζ που μεταδόθηκαν από μη εμπόλεμες περιοχές, την τηλεοπτικά προαναγγελθείσα σύλληψη «τρομοκράτισσας» χωρίς καν να έχει χαρακτηριστεί ύποπτη, στον στιγματισμό υπολήψεων και τον αφανισμό ακόμα κι ανθρώπινων ζωών για χάρη της τηλεθέασης...
»Ανιχνεύονται ακόμα στον "Αυριανισμό" που χαρακτήριζε σκουληκιασμένο τομάρι τον Μάνο Χατζιδάκι, στις κατασκευασμένες ειδήσεις και ρεπορτάζ (από το νερό του Καματερού μέχρι τη "φραπελιά" κι από τη στάση των ελληνικών ΜΜΕ απέναντι στο πρώτο μεγάλο μεταναστευτικό ρεύμα μέχρι το ψευδές σύνθημα των Ισπανών "Αγανακτισμένων" που συνέβαλε στη δημιουργία του εγχώριου αντίστοιχου κινήματος)... Σε εκείνους τους "δημοσιογράφους-εκβιαστές" που προωθούν τον ρατσισμό και την ομοφοβία καθώς επίσης στους κατ' εξακολούθηση τηλεβιασμούς», αποκρίνεται.
Έμπειρος συνάδελφος με μακρά υπηρεσία στον χώρο (Πρώτη, Ελευθεροτυπία, Πρώτο Πρόγραμμα ΕΡΤ, Εφημερίδα των Συντακτών), αποσύρθηκε οικειοθελώς σχετικά πρόσφατα επειδή «σπανίζουν πια τα μέσα όπου και αμείβεσαι αξιοπρεπώς και αδιαπραγμάτευτη ελευθερία έκφρασης διασφαλίζουν».
Πιστεύει εντούτοις πως είναι στο χέρι ημών των δημοσιογράφων και ειδικά των νεότερων να αλλάξουν το γενικότερο κλίμα απαξίωσης των ΜΜΕ που καταλήγει απαξίωση της ίδιας της δημοκρατίας εφόσον η ενημέρωση διαμορφώνει συνειδήσεις, νοοτροπίες και συμπεριφορές. Προβληματισμοί που βέβαια απευθύνονται, ταυτόχρονα, σε κάθε σκεπτόμενο πολίτη.
— Έχεις νομίζω εγκαταλείψει πια τη δημοσιογραφία. Δεν σου λείπει;
Αρχικά να πω ότι ήμουν τυχερός γιατί έκανα το μεγαλύτερο μέρος της επαγγελματικής μου πορείας στην Ελευθεροτυπία όπου όλοι οι εργαζόμενοι απολαμβάναμε έναν πολύ μεγάλο βαθμό ελευθερίας έκφρασης, κάτι που σήμερα είναι πολυτέλεια. Είχα π.χ. θυμάμαι γράψει άρθρο κατά της υπερσυγκέντρωσης των ΜΜΕ στα χέρια λίγων εκδοτών-καναλαρχών, ανάμεσά τους ο δικός μας ο Κίτσος Τεγόπουλος, ήδη τότε μεγαλομέτοχος στο Mega. Το κομμάτι δημοσιεύτηκε κανονικά, κάτι αδιανόητο σήμερα.
Οι συνθήκες της δουλειάς μας γενικότερα χειροτερέψανε έκτοτε πολύ. Ελάχιστα είναι πια τα μέσα που και όμορφα αισθάνεσαι να δουλεύεις εκεί και να αμείβεσαι ικανοποιητικά. Όχι λοιπόν, δεν μου λείπει πλέον καθόλου, ακριβώς επειδή υπήρξα «κακομαθημένος»!
— Εντούτοις ο πολίτης διαθέτει πια μια εκτεταμένη γκάμα μέσων και τρόπων ενημέρωσης συγκριτικά με το παρελθόν.
Πράγματι, σπανίζει όμως η σωστή, έγκυρη, ουσιαστική πληροφόρηση. Σε αυτό ευθύνεται κυρίως το Διαδίκτυο αλλά και η αδυναμία των εφημερίδων να ανταποκριθούν στο ρόλο τους. Στο πρώτο ανθεί η λεγόμενη δημοσιογραφία των πολιτών όπου οποιοσδήποτε παίρνει μια πληροφορία από κάπου, τη σχολιάζει και την αναπαράγει κατά κανόνα αλόγιστα.
Η δουλειά όμως ενός επαγγελματία γραφιά είναι ακριβώς να ξεχωρίσει την ήρα από το σιτάρι. Αν για μερικά κλικ παραπάνω σπεύδεις να υιοθετήσεις άκριτα μια εντυπωσιακή, «πιασάρικη» είδηση μην τυχόν σε προλάβει ο ανταγωνιστής σου, υπονομεύεις το κύρος και την αξιοπιστία σου επηρεάζοντας ταυτόχρονα την κοινή γνώμη. Για την κακή δημοσιογραφία ευθύνονται ωστόσο πρώτιστα οι ίδιοι οι δημοσιογράφοι. Δική τους είναι η υποχρέωση της επαλήθευσης, όχι του πολίτη.
— Αυτή η κατάσταση έχει βέβαια γίνει πια ένα φαινόμενο παγκόσμιο. Ισχύει, με τη διαφορά ότι έξω τα σοβαρά ΜΜΕ είναι αυστηρότερα στον έλεγχο και τη διασταύρωση μιας είδησης.
Στο βιβλίο αναφέρω πολλά παραδείγματα ενδεικτικά για την έκταση της «επιδημίας» των fake news στην Ελλάδα που υπονομεύουν όχι μόνο την ποιότητα της ενημέρωσης αλλά και της δημοκρατίας καθαυτής. Διότι ο καταναλωτής ψευδών ειδήσεων ψηφίζει και διαμορφώνει μέσα από αυτές πολιτικοκοινωνικές συμπεριφορές.
Διαβάστε ολόκληρη την συνέντευξη ΕΔΩ...
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου