Σήμερα το απόγευμα έχει προγραμματιστεί η εκδήλωση του Ποταμιού με τον τίτλο «Εδώ μιλούν οι τολμηροί». Παρά την αυτοπεποίθηση που υποδηλώνει αυτός ο τίτλος, είναι γεγονός ότι η Συμφωνία των Πρεσπών δίχασε τα στελέχη του Ποταμιού.
Eπειτα από την...
αρχική ομόθυμη συναίνεση στην κυβερνητική πρωτοβουλία για την επίλυση του χρόνιου Μακεδονικού ζητήματος, οι βουλευτές και οι ευρωβουλευτές του κόμματος εμφανίζονται έντονα προβληματισμένοι για τη στάση που πρέπει να ακολουθηθεί κατά την επικείμενη συζήτηση του κειμένου της Συμφωνίας στη Βουλή.
Το πρόβλημα εξάλλου αναδείχτηκε και κατά τη συζήτηση για παροχή ψήφου εμπιστοσύνης που ζήτησε η κυβέρνηση μετά την αποχώρηση των ΑΝ.ΕΛΛ., ενώ συνδέεται σαφώς και με τη διαγραφή του βουλευτή Σπύρου Δανέλλη από το κόμμα.
Είναι πάντως γεγονός ότι ο Σταύρος Θεοδωράκης έχει υπογράψει μια από τις πιο ενδιαφέρουσες και αναμφισβήτητα «τολμηρές» δημοσιογραφικές έρευνες για τις αθέατες πτυχές του ζητήματος. Στη γνωστή του εκπομπή «Πρωταγωνιστές», που μεταδιδόταν επί χρόνια, ο σημερινός επικεφαλής του Ποταμιού είχε τολμήσει να ασχοληθεί χωρίς παρωπίδες με το μεγάλο ταμπού της εθνικής μας ταυτότητας, την ύπαρξη δηλαδή στον χώρο της ελληνικής Μακεδονίας ενός γηγενούς πληθυσμού, ο οποίος διατηρεί γλωσσική και πολιτισμική τουλάχιστον συγγένεια με τους κατοίκους της «Βόρειας Μακεδονίας». Είναι ο πληθυσμός που συνήθως προσδιορίζεται με τον πολιτικά ουδέτερο όρο «ντόπιοι» ή τον εξίσου περιγραφικό «δίγλωσσοι».
Το ρεπορτάζ στα σύνορα είχε πραγματοποιηθεί στις 7-9 Μαρτίου 2008, ενώ η εκπομπή μεταδόθηκε από το κανάλι Mega στις 2 Απριλίου 2008. Την ημέρα εκείνη ξεκινούσε στο Βουκουρέστι η Σύνοδος του ΝΑΤΟ που θα συζητούσε το αίτημα προσχώρησης μεταξύ άλλων και της ΠΓΔΜ. Ηταν σαφές ότι κορυφωνόταν και τότε το ενδιαφέρον της κοινής γνώμης γι’ αυτό το ζήτημα.
Ο κ. Θεοδωράκης ξεκινά την εκπομπή με αναφορά σε κάποιες «αναιμικές συγκεντρώσεις» στη Θεσσαλονίκη και συμπληρώνει ότι αυτές «φωτίστηκαν από αυτούς που δεν έχουν όνομα», ενώ μιλά και για «έναν δεσπότη που κάποτε ήθελε να γίνει Αρχιεπίσκοπος» ο οποίος «θυμιάτιζε γύρω από τον Λευκό Πύργο και καλούσε τον λαό σε νέα μακεδονική εκστρατεία».
Οι αποτυχημένες συγκεντρώσεις ήταν εκείνες που διοργάνωσε το ΛΑΟΣ και ο Στ. Παπαθεμελής κατά της «σύνθετης ονομασίας» των γειτόνων που είχε εξαγγελθεί από την κυβέρνηση Κώστα Καραμανλή και Ντόρας Μπακογιάννη εκείνη την περίοδο. Το παράδοξο που επισήμαινε ο δημοσιογράφος ήταν ότι η Ελλάδα έπαιρνε ηλεκτρικό ρεύμα από την ΠΓΔΜ, εξαιτίας των ελλείψεων που είχε προκαλέσει μια απεργία της ΔΕΗ. Οσο για τον δεσπότη με το θυμιατό, δεν ήταν άλλος από τον κ. Ανθιμο.
Ο κ. Θεοδωράκης δεν διστάζει να μπει αμέσως στα «βαθιά». Εξηγεί: «Τι έλεγαν όμως στη Φλώρινα; Και δεν ρωτώ για τις αρχές, αλλά τι έλεγαν οι ντόπιοι; Και πιο συγκεκριμένα: Τι έλεγαν αυτοί που μιλούν τη γλώσσα που δεν καταλαβαίνουμε; Ξέρετε, ελπίζω, για ποιους σας μιλώ. Στη Μακεδονία μιλούν και Ελληνες δίγλωσσοι. Κάποτε το ελληνικό κράτος τους κυνήγαγε. Πολλά χρόνια τους κρύβαμε. Υπάρχουν όμως. Κι εγώ είχα κανονίσει να τους δω. Γιατί δεν είναι γενναίο να ασχολείσαι με τις μειονότητες στη FYROM ή στην Τουρκία και να κλείνεις την πόρτα στους Ελληνες –όσοι κι αν είναι αυτοί- που αισθάνονται διαφορετικοί».
Στο Ξινό Νερό
Η πρώτη συζήτηση του κ. Θεοδωράκη με κατοίκους του νομού Φλώρινας γίνεται σε τσιπουράδικο του χωριού Ξινό Νερό του νομού Φλώρινας. Χωριό με αριστερή παράδοση και γηγενή πληθυσμό, επί χρόνια γινόταν στόχος επιθέσεων ακροδεξιών ομάδων (Χρυσή Αυγή, Ελληνικό Μέτωπο του Βορίδη κ.α.). Συνήθως οι επιθέσεις εκδηλώνονταν κατά την ετήσια φιέστα των ακροδεξιών στο Βίτσι για την επέτειο της «συντριβής του εαμοσλαβοκομμουνισμού» στις 29 Αυγούστου 1949.
«Για πείτε, τι θα γίνει τώρα;», ρωτά ο Θεοδωράκης.
- Τίποτα απολύτως δεν θα γίνει.
«Δεν θα βρεθεί λύση;»
- Αν θέλουν οι πολιτικοί.
«Εσάς σας ενοχλεί, αν τα λέγαμε “Μακεδονία”;»
- Οχι βέβαια.
Οι συνδαιτυμόνες ρωτούν με τη σειρά τους τον δημοσιογράφο:
- Εσείς που ζείτε στην Αθήνα, δηλαδή τι πιστεύετε ότι θα γίνει; Γιατί θεωρούμε τους Αθηναίους, έτσι λίγο πιο ανοιχτόμυαλους.
«Οχι πάντα».
- Οι Βορειοελλαδίτες βγαίνουν με στολές Ζορό... Ξέρω ’γω με τι βγαίνουνε; Βγαίνουνε με σπαθιά, με κοντάρια, με σάρισες... Τελικά τα σύνορα ποιος τα βάζει δηλαδή, έτσι για να ξέρουμε.
Το δύσκολο ερώτημα των συνόρων που διατυπώνεται εδώ με απλά λόγια, έχουν προσπαθήσει να θέσουν με τον δικό τους καθένας τρόπο, ο Θόδωρος Αγγελόπουλος με το «Μετέωρο βήμα του πελαργού», αλλά και ο ιστορικός ηγέτης του ΚΚΕ Χαρίλαος Φλωράκης με την περίφημη διατύπωση ότι στα Βαλκάνια αυτά τα σύνορα χωρίστηκαν «σαν τον μπακλαβά».
- Μεταξύ μας έχουμε σύνορα, παρατηρεί ένας από τους παρευρισκόμενους.
«Εχεις συγγενείς “μέσα”;», ρωτά ο Θεοδωράκης. Οπου «μέσα» είναι η κωδική ονομασία της ΠΓΔΜ, κοινή για όλους τους κατοίκους του νομού που αντιμετωπίζουν ως «ενδοχώρα» το έδαφος του γειτονικού κράτους.
- Ολοι έχουμε σόι και συγγενείς.
- Η Μακεδονία είναι όπως την έκανε ο Μέγας Αλέξανδρος, έτσι. Περιλαμβάνει Ελλάδα, Βουλγαρία, FYROM. Δηλαδή τόσα χρόνια δεχόμασταν σαν “Μακεδονία” το κράτος εκείνο και τώρα δεν δεχόμαστε να πουν... Κάποιοι όμως απ’ αυτούς είναι Ελληνες. Από εδώ φύγανε και πήγανε εκεί. Και θέλουν, βαστάνε ακόμα και ακόμα λέγονται «Μακεδόνες».
- Εγώ, ας πούμε, ελληνικά μίλησα στη Β’ Δημοτικού. Βγάζανε ένα κονδύλι κι έλεγε «δικάζεσαι επειδή μίλαγες ντόπια». Αυτός ο περίφημος νόμος του Μεταξά. Ο άνθρωπος δεν ήξερε ελληνικά, τι να του κάνουμε δηλαδή;
- Οι παππούδες μας υποχρεωτικά πηγαίνανε στο βουλγαρικό σχολείο, στο Ξινό Νερό, γιατί όποιος παρακολουθούσε ένα μάθημα έπαιρνε και το συσσίτιο.
- Εγώ θυμάμαι απ’ τους παππούδες μας, τους τα βγάζανε τα νύχια απ’ τα πόδια.
- Μη μιλάς παιδί μου. Μη μιλάς. Μη, μη, μη, όλο μη... Αλλά δεν απαρνούμαι την καταγωγή μου. Η καταγωγή μου είναι αυτή.
«Ποια δηλαδή;»
- Οτι είμαι «Μακεδόνας». Στο ελληνικό Δημόσιο πληρώνω μόνο τους φόρους και την Εφορία, τίποτα άλλο. Ετσι αισθάνομαι, έτσι νιώθω.
Η πρώτη αυτή σκηνή της εκπομπής συμπληρώνεται με μια κάρτα από λόγια κατοίκου: «Μιλάω μακεδονίτικα, αλλά είμαι Ελληνας, τόσο απλό».
Ο δημοσιογράφος κάνει τον πρώτο απολογισμό: «Η διάθεσή μου, φεύγοντας από το Ξινό Νερό ήταν πικρή. Είχα περάσει καλά, είχα ακούσει πολλά, τα περισσότερα όταν έκλεισαν οι κάμερες, αλλά αναρωτιόμουν τι φοβόμαστε και σπρώχνουμε στο περιθώριο όσους δεν συντάσσονται με την πλειοψηφία».
Στη Φλώρινα
Καθ’ οδόν προς τη Φλώρινα, ο κ. Θεοδωράκης μιλά με τον οδηγό του, έναν νέο που κατάγεται από οικογένεια «ντόπιων».
«Μεγάλωσες ακούγοντας δύο γλώσσες, ε; Ελληνικά και ντόπια ή σκοπιανά, ας πούμε»
- Η διάλεκτος που μιλάμε στην περιοχή της Φλώρινας.
«Ποιοι στα έμαθαν;»
- Τα έμαθα ακούγοντάς τα από τους παππούδες μου, γιατί δεν μπορούσα να συνεννοηθώ. Δεν ήξεραν καλά ελληνικά. Δεν έμαθαν ελληνικά. Δεν πήγαν στο σχολείο.
«Τα ντόπια, όμως, δεν τα μιλάτε στις δημόσιες υπηρεσίες, μπροστά στην Αστυνομία».
- Αναλόγως. Αν είσαι πολύ οικείος με τον άλλο και δεν σε ακούνε οι άλλοι, μπορεί χαριτολογώντας να πεις κάτι.
«Πας “μέσα;”»
- Πηγαίνω. Οχι πολύ συχνά, αλλά πηγαίνω.
«Εχω ακούσει ότι έχει ωραίες γυναίκες “μέσα”, ε;».
- Ναι, έχει ωραίες γυναίκες μέσα στα Μπίτολα. Είναι ψηλές, αδύνατες, έχουν ωραία χαρακτηριστικά. Και το βλέπουν σα λάφυρο Ελληνα άνδρα εκεί. Προσπαθούν να ξεφύγουν από εκείνη την κατάσταση. Αν δουν ότι αυτός ο άνδρας έχει χρήματα για να τις συντηρεί. Ψάχνουν κάποιον, γιατί υπάρχει πολύ μεγάλη φτώχεια και ανεργία. Μιλάμε είναι 40-50%.
«Είναι σπουδαίο δηλαδή να έχεις άνδρα από την Ελλάδα;»
- Σπουδαίο... Αποκατάσταση είναι. Για όλη σου τη ζωή, ας πούμε.
«Εσένα θα σε ενοχλούσε να τους λέγαμε “Μακεδονία”;»
- Το όνομα μόνο «Μακεδονία» δεν θα ήθελα να λέγεται. Βόρεια Μακεδονία, Ανω Μακεδονία, κάτι τέτοιο ας πούμε, γιατί το να βγάλουμε τον όρο Μακεδονία πιστεύω ότι είναι δύσκολο, όταν έχει αναγνωριστεί από 120 χώρες.
«Στα παιδιά σου θα τα μάθεις τα ντόπια;»
- Ισως και να τα μάθω. Δεν ξέρω. Θα προσπαθήσω να τους μάθω κάποια πράγματα, ναι. Δεν θα απαρνηθώ το ότι μιλάω αυτή τη γλώσσα.
Στη Φλώρινα ο Σταύρος Θεοδωράκης επισκέπτεται τα γραφεία του μειονοτικού κόμματος «Ουράνιο Τόξο» και συζητά με τον Παύλο Βοσκόπουλο. Ο συνομιλητής του διαψεύδει τις κατηγορίες περί αυτονομιστών, εξηγεί ότι η οργάνωσή του είναι εναντίον κάθε αλλαγής συνόρων και επιβεβαιώνει ότι η γλώσσα που μιλιέται από τους ντόπιους ανήκει στην οικογένεια των σλαβικών γλωσσών.
«Από τα γραφεία του Ουράνιου Τόξου έφυγα με ένα δώρο», διηγείται ο κ. Θεοδωράκης. «Το αλφαβητάρι της Μακεδονικής Γλώσσας. Μια έκδοση του Ευρωπαϊκού Γραφείου για τις Λιγότερο Ομιλούμενες Γλώσσες. Περιέχει και ένα αναγνωστικό που τυπώθηκε από το ελληνικό κράτος το 1925. Το βιβλίο αυτό δεν μοιράστηκε ποτέ, καθότι εθνικόφρονες έκαψαν στο Αμύνταιο τα φορτία που πήγαιναν στη Βόρεια Ελλάδα. Η χώρα προετοιμαζόταν για τα χρόνια του Μεταξά. Μειονότητες δεν έπρεπε να υπάρχουν».
Περνώντας με το αυτοκίνητο τα σύνορα, ο δημοσιογράφος δείχνει το άγαλμα ενός αρχαίου πολεμιστή που έχει τοποθετηθεί στην ελληνική πλευρά και εξηγεί ότι αρχικά έστρεφε το δόρυ του προς την ΠΓΔΜ, αλλά μετά από διαμαρτυρίες των γειτόνων στράφηκε προς... τη Θεσσαλονίκη. «Σαν δυο παιδιά που παίζουν, σκέφτηκα», ήταν το σχόλιο του κ. Θεοδωράκη.
Στην πόλη Μπίτολα της ΠΓΔΜ ο κ. Θεοδωράκης συναντά νέους ανθρώπους και τους ρωτά για την αλλαγή του ονόματος:
«Δεν θα μπορούσε αυτή η περιοχή να ονομάζεται Ανω Μακεδονία;»
- Οχι. Αυτό δεν θα μπορούσε να γίνει. Δεν μπορεί να αλλάξει το όνομα. Εάν το Κόσοβο έχει δικαίωμα να γίνει αυτόνομο, γιατί να μην έχουμε κι εμείς το ίδιο δικαίωμα;
Το ρεπορτάζ ολοκληρώνεται με επίσκεψη σε ένα βλαχοχώρι, στο μουσείο της πόλης και αναφορές στους πολιτικούς πρόσφυγες του εμφυλίου που κατάγονται από τη Δυτική Μακεδονία και στους οποίους το ελληνικό κράτος εξακολουθεί να απαγορεύει ακόμα και την απλή επίσκεψη.
Ο απολογισμός του κ. Θεοδωράκη περιέχει ένα ιδιαίτερα επίκαιρο μήνυμα: «Στις τελευταίες βόλτες στα Μπίτολα σκεφτόμουν γιατί κάναμε αυτό το ταξίδι, τι αξία έχει για τους τηλεθεατές, μια μειονότητα που δεν υπάρχει και μια άσημη πόλη έξω από τα σύνορά μας. Ετσι γύρισα σε μια παλιά σκέψη. Δεν φτάνει να φανταζόμαστε τον άλλον. Πρέπει να μπαίνουμε και λίγο στη θέση του. Να τον γνωρίζουμε. Για να μπορούμε να σκεφτόμαστε μετά, “αν ήμουν εκείνος;”, “αν ήμουν εκείνη;”. Ετσι μόνο θα γίνουμε καλύτεροι άνθρωποι, καλύτεροι γείτονες»...
efsyn.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου