Γιάννης Σιώτος
Ζούμε στην εποχή της Τέταρτης Βιομηχανικής Επανάστασης: τεχνητή νοημοσύνη, αυτόνομα οχήματα και Διαδίκτυο των Πραγμάτων. Μια εποχή που η παγκοσμιοποίηση όχι μόνο δεν εξαφανίζεται αλλά...
εμβαθύνει.
Η παγκόσμια οικονομία βρίσκεται σε φάση ολοκληρωτικού μετασχηματισμού, όμοιου και ανάλογου με αυτόν της Πρώτης Βιομηχανικής Επανάστασης. Χαρακτηριστικό της νέας εποχής είναι η υποβάθμιση της εργασίας και ο μετασχηματισμός του κεφαλαίου.
Οπως υποστηρίζει ο οικονομολόγος Τομά Πικετί στο μπεστ σέλερ βιβλίο του Capital in the Twenty-first Century, η «εμβάθυνση του κεφαλαίου» στις οικονομίες θα επιταχυνθεί περαιτέρω καθώς τα ρομπότ, οι υπολογιστές και το λογισμικό (τα οποία είναι όλα μορφές κεφαλαίου) όλο και περισσότερο θα υποκαθιστούν τους εργαζόμενους.
Στη βιβλική αλλαγή που έχει ξεκινήσει, τόσο η εργασία όσο και το κεφάλαιο μετασχηματίζονται με βάση τις νέες ιδέες και τις καινοτομίες. Μια αλλαγή που παραδίδει τον κόσμο στις επιχειρήσεις. Ηδη σήμερα έχουν υπερισχύσει της πολιτικής και αυτό το συνειδητοποιούμε καθημερινά με τον τρόπο που οι οικονομικοί γίγαντες μπορούν να επιβάλουν όχι μόνο κυβερνήτες αλλά και πολιτικές που θα τους ευνοούν.
Η κορωνίδα σε αυτήν τη διαδικασία είναι ο έλεγχος της πληροφορίας που επιτυγχάνεται με ποικίλους τρόπους και κυρίως με τη ρύθμιση της ροής της. Φανταστείτε τη ζωή χωρίς Google, Twitter, Facebook, Amazon, Apple, Microsoft...
Ισως είναι η πρώτη φορά στην ανθρώπινη ιστορία που η ψευδαίσθηση βρίσκεται στα χέρια των λίγων ανθρώπων. Και οι σημερινές ψευδαισθήσεις διαχέονται όλες μέσω των φαινομενικά ανεξέλεγκτων ροών τόσο της πληροφόρησης όσο και της παραπληροφόρησης. Ο εφιαλτικός κόσμος που περιγράφει ο Αντουάν Μπελό στο βιβλίο «Les Falsificateurs» (Οι παραχαράκτες) μπορεί ήδη να είναι πραγματικός, καθώς σήμερα, όταν αναφέρεται κανείς στην «πληροφορία», δεν μπορεί να είναι σίγουρος πού αρχίζει το πραγματικό και πού τελειώνει το φανταστικό, αφού οι αλγόριθμοι καθορίζουν πολλά από αυτά που βλέπουμε και διαβάζουμε.
Αποτέλεσμα: Οι εκστρατείες παραπληροφόρησης που διαστρεβλώνουν και επηρεάζουν την ανθρώπινη συμπεριφορά από την τροφή μέχρι την ψήφο. Πλέον η εμπιστοσύνη των πολιτών στους ηγέτες τους, στα δικαστικά συστήματά τους και στα μέσα μαζικής ενημέρωσης βρίσκεται είτε κοντά είτε στα χαμηλότερα επίπεδα όλων των εποχών. Χειραγώγηση, αναξιοπιστία, ανασφάλεια: τα υλικά για ένα τερατώδους ισχύος εκρηκτικό μείγμα που μπορεί να κονιορτοποιήσει τις σημερινές δομές της πολιτικής εξουσίας.
Και έτσι, αθόρυβα και σχεδόν ανεπαίσθητα, οι κοινωνίες θα έχουν μόνο τρεις επιλογές:
- είτε να προστατεύσουν τα θύματα της ισχύος των επιχειρήσεων
- είτε να αφεθούν στις δυνάμεις της αγοράς
- είτε να καβαλήσουν το κύμα της Τέταρτης Βιομηχανικής Επανάστασης και να αφεθούν στην αβεβαιότητα ενός νέου αχαρτογράφητου κόσμου.
Κάθε μέρα που περνά, εδραιώνονται ο περιορισμός των επιλογών, η αίσθηση του μάταιου στις συνειδήσεις των πολιτών και η πεποίθηση ανεπάρκειας του πολιτικού συστήματος να ανταποκριθεί στον ρόλο του. Ουσιαστικά η απόσταση που χωρίζει την απογοήτευση από την απαξίωση έχει μειωθεί επικίνδυνα, καθώς οι πολίτες βλέπουν τις κυβερνήσεις τους διστακτικές, αν όχι απρόθυμες, να αντιδράσουν στην πτώση του βιοτικού επιπέδου, στην αυξανόμενη ανισότητα, στη διογκούμενη μετανάστευση, στην υπερθέρμανση του πλανήτη και σε όλες τις άλλες αναπόφευκτες επιπτώσεις του παγκοσμιοποιημένου κόσμου μας. Η δυσαρμονία ανάμεσα στην προσδοκία και την πραγματικότητα τροφοδοτεί τη λαϊκή δυσφορία και υπονομεύει περαιτέρω τη νομιμότητα και την αποτελεσματικότητα των αντιπροσωπευτικών θεσμών.
Φυσικά, όλα αυτά δεν είναι τίποτα άλλο παρά μερικές πινελιές σε ένα μεγαλειώδους μεγέθους ζωγραφικό έργο που αναπαριστά τον αυριανό κόσμο. Αν και τα πιο σπουδαία μυαλά του πλανήτη έχουν περιγράψει με σχετική ακρίβεια το νέο περιβάλλον που διαμορφώνεται, η ασάφεια κυριαρχεί επιτείνοντας την ανασφάλεια.
Οι τεχνολογικές καινοτομίες επιτελούνται με τέτοιες ταχύτητες και ο κόσμος τις αφομοιώνει με τόση σφοδρότητα ώστε κανείς δεν μπορεί να προβλέψει τον κόσμο -και επομένως τις ανάγκες του- στα επόμενα είκοσι χρόνια. Και αυτό το δίχως άλλο επηρεάζει την ίδια τη δημοκρατία ή, για να είμαστε ακριβείς, το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα κινείται η δημοκρατία. Γιατί η αλήθεια είναι ότι ο κοινωνικός μετασχηματισμός που σηματοδοτεί η 4η Βιομηχανική Επανάσταση λειτουργεί αντιστρόφως ανάλογα με τα περιθώρια ελευθερίας των πολιτών.
Αυτό φυσικά θα επανακαθορίσει και όλες τις διαχωριστικές γραμμές μεταξύ των σημερινών κυρίαρχων ιδεοπολιτικών ρευμάτων. Ουσιαστικά, με τα σημερινά δεδομένα είναι πολύ αμφίβολο αν ο πιο λαμπρός διανοητής μπορεί να περιγράψει την Αριστερά και τη Δεξιά μετά από δέκα χρόνια.
Ολες αυτές οι βεβαιότητες στην Ελλάδα δεν φαίνεται να απασχολούν κανέναν. Αυτό γίνεται φανερό από το περιεχόμενο του προεκλογικού διαλόγου που για εβδομήντα χρόνια παραμένει ο ίδιος. Ενας διάλογος που εξαντλείται στο ποιος θα είναι καλύτερος διαχειριστής της πολυκατοικίας, ενώ όλοι γνωρίζουν ότι σε λίγα χρόνια είναι πολύ πιθανόν να μην υπάρχει... πολυκατοικία.
Στο θέατρο αυτό του παραλόγου, αν θελήσει κανείς να αναζητήσει τους υπεύθυνους, σίγουρα δεν θα πρέπει να ξεκινήσει από τους θεατές. Δηλαδή εμάς τους απλούς ανθρώπους, που η ευθύνη μας εξαντλείται στο... εισιτήριο...
efsyn.gr
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου