Τρεις σπάνιες φωτογραφίες της Θεσσαλονίκης...

ΦΩΤΟ...
Μια καινούρια έκδοση για τη Θεσσαλονίκη της περίοδο 1863 - 1873 δημοσιεύει για πρώτη φορά τις πιο παλιές εικόνες της πόλης...

Στη φωτογραφία του Χέρμπερτ Σέυς, η οποία είναι τραβηγμένη από τους κήπους του Μπέστσιναρ που δεν υπάρχουν πια –βρισκόντουσαν εκεί που σήμερα βρίσκεται η 4η προβλήτα του λιμανιού–, δεν φαίνονται τα θαλάσσια τείχη της πόλης γιατί είχαν μερικώς κατεδαφιστεί στο ύψος του λιμανιού. Φαίνεται όμως το πρώτο Δημαρχείο που χτίστηκε το 1869, οι περίφημες οικίες Άμποτ και Αλλατίνι, το κτίριο της Καθολικής Αποστολής –στη θέση του μετέπειτα νοσοκομείου Άγιος Παύλος–, ενώ μπροστά στον Τοπχανέ φαίνεται μια ατμομηχανή και η θαλάσσια σκάλα των Ανατολικών Σιδηροδρόμων.

Όταν το Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τράπεζας ετοίμαζε το 2012 στη Βίλλα Καπαντζή στη Θεσσαλονίκη την έκθεση "Η Δύση της Ανατολής" με αφορμή τα εκατόχρονα από την απελευθέρωση της πόλης, εμφανίστηκε ένα νεαρός συλλέκτης, ο αρχιτέκτονας Γιώργος Δέλλιος και πρόσφερε μία φωτογραφία που είχε στην κατοχή του, η οποία ήταν τραβηγμένη το 1873 και θεωρήθηκε τότε η παλιότερη απεικόνιση της Θεσσαλονίκης. Επρόκειτο για φωτογραφία σε εξαιρετική κατάσταση, τυπωμένη σε χαρτί αλμπουμίνας –ένα είδος επικάλυψης του φωτογραφικού χαρτιού με αυγό, το οποίο με τον καιρό δημιουργεί αυτό το κιτρινωπό χρώμα που μιμούμαστε σήμερα ως πολυκαιρισμένο και αποκαλούμε «σέπια»– αλλά αγνοούσαμε το όνομα του φωτογράφου. Έτσι, βαφτίστηκε με το όνομα του πρώτου κατόχου της που ήταν ο Χέρμπερτ Σέυς, αξιωματικός του Βρετανικού πολεμικού ναυτικού, ο οποίος την αγόρασε από τη Θεσσαλονίκη μεταξύ του 1875 και του 1878, το διάστημα κατά το οποίο το πλοίο του διέσχιζε τα νερά της ανατολικής Μεσογείου και ανάμεσα στα σημαντικά λιμάνια που άραξε ήταν και αυτό της Θεσσαλονίκης. Άλλωστε ο Δέλλιος είχε στην κατοχή του ολόκληρο άλμπουμ με φωτογραφίες που ο Σέυς αγόρασε από την Παλαιστίνη και τη Μάλτα ενώ ο παλαιοπώλης, στα χέρια του οποίου βρέθηκαν στην Αμερική, είχε μέχρι και το paybook του, το υπηρεσιακό του βιβλιάριο από τη Βρετανία.

Η φωτογραφία δείχνει όλη τη Θεσσαλονίκη, από τον Λευκό Πύργο μέχρι την τελευταία άκρη που είναι η έξοδος του Αγίου Δημητρίου. Η φωτογραφία είναι του Ούγγρου Γιόσεφ Σέκελι ο οποίος πήρε μέρος ως επίσημος φωτογράφος σε μια εξερευνητική αποστολή στα Βαλκάνια που ξεκίνησε από τη Βιέννη και κατέληξε στη Θεσσαλονίκη.  

Ενώ στη φωτογραφία του 1873 τα τείχη είχαν πια κατεδαφιστεί. Εντέλει, βρέθηκε και μια τρίτη φωτογραφία, του Γάλλου Αλφόνς Ρουμπελαίν που ζούσε στη Σμύρνη, επίσης του 1873, τραβηγμένη στον αντίποδα της φωτογραφίας του Σέυς, δηλαδή από τον Όσιο Δαυίδ, που είναι στην Άνω Πόλη, προς το λιμάνι. Είναι σαν η μία να κοιτάζει την άλλη

 Στη φωτογραφία του Σέυς, η οποία είναι τραβηγμένη από τους κήπους του Μπέστσιναρ που δεν υπάρχουν πια –βρισκόντουσαν εκεί που σήμερα βρίσκεται η 4η προβλήτα του λιμανιού–, δεν φαίνονται τα θαλάσσια τείχη της πόλης γιατί είχαν μερικώς κατεδαφιστεί στο ύψος του λιμανιού. Φαίνεται όμως το πρώτο Δημαρχείο που χτίστηκε το 1869, οι περίφημες οικίες Άμποτ και Αλλατίνι, το κτίριο της Καθολικής Αποστολής –στη θέση του μετέπειτα νοσοκομείου Άγιος Παύλος–, ενώ μπροστά στον Τοπχανέ φαίνεται μια ατμομηχανή και η θαλάσσια σκάλα των Ανατολικών Σιδηροδρόμων.
 Το δίχως άλλο ήταν η παλιότερη φωτογραφική απεικόνιση της πόλης που είχε εντοπιστεί, αλλά, όπως μας εξήγησε ο επιμελητής της έκθεσης και διευθυντής του παραρτήματος του ΜΙΕΤ στη Θεσσαλονίκη, κ. Γιάννης Επαμεινώνδας: «Ενώ πιστεύαμε ότι ήταν όντως η παλιότερη διασωσμένη φωτογραφία, βρέθηκε μια άλλη του 1863 ένα δίπτυχο-πανόραμα, τραβηγμένη από την ίδια γωνία με εκείνη, που όμως δείχνει όλη τη Θεσσαλονίκη, από τον Λευκό Πύργο μέχρι την τελευταία άκρη που είναι η έξοδος του Αγίου Δημητρίου. Ανήκει στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Βιέννης και χρειάστηκε να εξασφαλιστούν δικαιώματα για την αναπαραγωγή της. Εντέλει στην έκθεση κάλυπτε 6 μέτρα μήκος. Η φωτογραφία είναι του Ούγγρου Γιόσεφ Σέκελι ο οποίος πήρε μέρος ως επίσημος φωτογράφος σε μια εξερευνητική αποστολή στα Βαλκάνια που ξεκίνησε από τη Βιέννη και κατέληξε στη Θεσσαλονίκη. Μόλις 25 χρόνια μετά την ανακάλυψη της φωτογραφίας, πολύ λίγες αποστολές είχαν την τύχη να συνοδεύονται από φωτογράφο. Σήμερα σώζονται 50 φωτογραφίες του, εκ των οποίων οι 5 αφορούν τη Θεσσαλονίκη και οι 2 αποτελούν αυτό το εξαιρετικό πανόραμα. Αυτό είναι μοναδικό, γιατί το 1863 ακόμα δεν είχαν κατεδαφιστεί τα θαλάσσια τείχη –αυτό έγινε το 1870– και δεν είχαμε καμία φωτογραφική αποτύπωση τους. Αν και από απόσταση, δίνει αρκετές πληροφορίες: σώζεται και ο Πύργος της Αποβάθρας που επίσης τον βλέπουμε πρώτη φορά, το Πρόπυλο των Δώδεκα Αποστόλων επίσης για πρώτη φορά, η οικία του Τζέκη Άμποτ που αργότερα αγοράστηκε από την Οθωμανική Τράπεζα και, μετά την ανατίναξή της από τους Βουλγάρους το 1903, ανασκευάστηκε από τον Ποζέλι και σήμερα είναι το Κρατικό Ωδείο Θεσσαλονίκης στη συμβολή Φράγκων και Λέοντος Σοφού, πράγματα που σπανίζουν. Ενώ στη φωτογραφία του 1873 τα τείχη είχαν πια κατεδαφιστεί. Εντέλει, βρέθηκε και μια τρίτη φωτογραφία, του Γάλλου Αλφόνς Ρουμπελαίν που ζούσε στη Σμύρνη, επίσης του 1873, τραβηγμένη στον αντίποδα της φωτογραφίας του Σέυς, δηλαδή από τον Όσιο Δαυίδ, που είναι στην Άνω Πόλη, προς το λιμάνι. Είναι σαν η μία να κοιτάζει την άλλη».


Διαβαστε ολόκληρο το κείμενο, ΕΔΩ