Ένα προβοκατόρικο άρθρο του David Graeber, καθηγητή του London School of Economics περιγράφει αυτό που ζούμε σήμερα, ως ύψιστη επιτυχία του καπιταλισμού. "Είναι σαν κάποιος να δημιουργεί θέσεις εργασίας, δουλειές που δεν...
έχουν κανένα νόημα και καμία ουσία και τίποτα να προσφέρουν, μόνο και μόνο για να μας κρατά όλους απασχολημένους": έτσι εμπρηστικά ξεκινά το άρθρο του για τη σύγχρονη εργασία και τις πραγματικές συνέπειες του καπιταλισμού ο David Graeber, καθηγητής Κοινωνικής Ανθρωπολογίας στο London School of Economics.
Σπουδαία θέση για να υποστηρίξεις κάτι τέτοιο και διαβάζοντας το άρθρο, ο Graeber τα καταφέρνει εξαιρετικά:
"Στα 1930 ο Τζον Μέιναρντ Κέινς είχε προβλέψει ότι η τεχνολογία θα είχε αναπτυχθεί επαρκώς μέχρι το τέλος του 20ου αιώνα, έτσι ώστε τόσο στη Μεγάλη Βρετανία, όσο και στην Αμερική θα ήταν εφικτό το 15ωρο σε ό,τι αφορά το ωράριο εργασίας. Έχουμε κάθε λόγο να πιστεύουμε ότι η πρόβλεψη του ήταν σωστή. Με τεχνολογικούς όρους, ναι, έχουμε πλέον την ικανότητα για κάτι τέτοιο. Και πάλι, όμως, δεν μας συνέβη, δεν τα καταφέραμε. Αντίθετα, η τεχνολογία μας κατάπιε, όρθωσε τρόπους και μεθόδους για να δουλεύουμε ακόμη περισσότερο. Και ακριβώς για να επιτευχθεί αυτό, δημιουργήθηκαν δουλειές χωρίς απολύτως κανένα νόημα, χωρίς καμία ουσία. Εκατομμύρια ανθρώπων, σε Ευρώπη και Βόρεια Αμερική ειδικώς, ξοδεύουν τις εργατο-ώρες τους πάνω σε πρότζεκτ, για τα οποία αν τους ζητηθεί να εκφράσουν την πραγματική τους γνώμη, θα αποκαλύψουν αυτό που κρυφά πιστεύουν: ότι εργάζονται πάνω σε κάτι ανούσιο. Η ηθική και πνευματική ζημιά που προξενεί αυτή η κατάσταση είναι βαθύτατη. Είναι μια βαθιά πληγή στη συλλογική μας ψυχή. Ωστόσο, κανείς δεν τολμά να μιλήσει γι' αυτό.
Γιατί ο Κέινς μας υποσχέθηκε την ουτοπία - στην οποία ακόμη πιστεύαμε στις αρχές της δεκαετίας του '60 - που δεν υλοποιήθηκε ποτέ; Μία λογική εκτίμηση σ' αυτό το ερώτημα, θα ήταν ότι ούτε ο ίδιος ο Κέινς είχε αντιληφθεί τη ραγδαία αύξηση του καταναλωτισμού. Όταν μας δόθηκε επιλογή ανάμεσα σε λιγότερες ώρες εργασίες και περισσότερο ελεύθερο χρόνο για να χαρούμε και να παίξουμε, εμείς προτιμήσαμε μαζικά -και φαινομενικά- το δεύτερο. Αυτό αφηγείται μία ωραία ηθική ιστορία, που όμως καμία σχέση δεν έχει με την πραγματικότητα: δεν μιλάμε ούτε καν για αντανάκλαση της. Ναι, έχουμε γίνει μάρτυρες μίας ατέλειωτης ποικιλίας από νέες δουλειές και βιομηχανίες από τη δεκαετία του '20 και μετά, αλλά πρόκειται για δουλειές που λίγο έχουν να κάνουν με την παραγωγή iPhone, παπουτσιών sneakers ή έστω ακόμη και με την παρασκευή σούσι.
''Η άρχουσα τάξη έχει από καιρό διαπιστώσει ότι οι πραγματικά ευτυχισμένες και παραγωγικές μάζες αποτελούν θανάσιμο κίνδυνο.''
Έτσι, για ποιες ακριβώς νέες δουλειές μιλάμε; Σύμφωνα με μία πρόσφατη έρευνα που συγκρίνει την απασχόληση στις Ηνωμένες Πολιτείες μεταξύ των ετών 1910 και 2000 μπορούμε να έχουμε μία πιο καθαρή εικόνα. Κατά τη διάρκεια του περασμένου αιώνα, ο αριθμός των ανθρώπων που προσελήφθησαν ως οικιακοί υπηρέτες, ως εργάτες στις βιομηχανίες ή στην αγροτική παραγωγή μειώθηκε δραματικά. Την ίδια στιγμή τριπλασιάστηκε ο αριθμός των γραφειοκρατικών υπαλλήλων: από το 1/4 έφτασε τα 3/4 της πλήρους απασχόλησης. Με άλλα λόγια, ακριβώς όπως είχε προβλεφθεί, οι λεγόμενες παραγωγικές δουλειές αυτοματοποιήθηκαν. Ακόμη κι αν καταμετρήσει κανείς τους βιομηχανικούς εργάτες - συμπεριλαμβάνοντας και την τεράστια μάζα των εργαζομένων σε Κίνα και Ινδία - θα διαπιστώσει το πόσο αυτός ο αριθμός εργαζομένων έχει δραματικά συρρικνωθεί μέσα στις τελευταίες δεκαετίες.
Κι αντί όλο αυτό να επιτρέψει στον παγκόσμιο πληθυσμό να μειώσει τις ώρες εργασίας του, για να κυνηγήσει τα δικά του όνειρα, τις απολαύσεις, τα οράματα και τις ιδέες που τον ενδιαφέρουν, εκείνο που τελικά παρατηρούμε είναι μία απερίγραπτη διόγκωση των ωρών εργασίας για τη δημιουργία και την ανάπτυξη βιομηχανιών, όπως οι οικονομικές υπηρεσίες ή το τηλεμάρκετινγκ ή η οργάνωση και διαχείριση ανθρώπινου δυναμικού ή οι δημόσιες σχέσεις. Και αυτό δεν είναι καν μια αντανάκλαση του πραγματικού αριθμού των ανθρώπων που εργάζονται σ' αυτού του είδους τις δουλειές μόνο και μόνο για να παρέχουν διοικητικές, τεχνικές ή άλλες συμβουλές και υπηρεσίες - όπως το... μπανιάρισμα σκύλων ή η διανομή φαγητού. Ο λόγος για δουλειές που υπάρχουν μόνο και μόνο επειδή οι άλλοι είναι πάρα πολύ απασχολημένοι με το να εργάζονται και να στελεχώνουν τους σημαντικούς τομείς της σύγχρονης ζωής. Είναι αυτές οι δουλειές που εγώ αποκαλώ 'ανόητες', άνευ σημασίας. Είναι λες και κάποιος εφηύρε όλες αυτές τις άνευ σημασίας δουλειές, μόνο και μόνο για να μας κρατά απασχολημένους. Και ακριβώς εδώ κρύβεται το μυστήριο: στον καπιταλισμό, αυτό ακριβώς είναι που υποτίθεται ότι δεν πρέπει να συμβεί. Βεβαίως, στα παλιά ανεπαρκή σοσιαλιστικά καθεστώτα όπως η Σοβιετική Ένωση - εκεί που η εργασία θεωρείτο ταυτόχρονα δικαίωμα και ιερό καθήκον- το σύστημα ήταν που δημιουργούσε όσες περισσότερες θέσεις εργασίας ήταν δυνατό: αυτός ήταν και ο λόγος για τον οποίο στα σοβιετικά πολυκαταστήματα χρειάζονταν τρεις υπάλληλοι για να πουλήσουν μία μπριζόλα. Αλλά, βεβαίως, αυτό είναι ένα πρόβλημα που υποτίθεται θα έλυνε ο ανταγωνισμός των αγορών. Βάσει και της οικονομικής θεωρίας, το τελευταίο πράγμα που θέλει να κάνει μία κερδοφόρα εταιρεία είναι να πετάξει λεφτά, προσλαμβάνοντας υπαλλήλους που δεν της χρειάζονται. Και όμως, με κάποιο τρόπο αυτό ακόμη συμβαίνει...
Για να διαβάσετε ολόκληρο το άρθρο από lifo.gr πατήστε ΕΔΩ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου